Giới thiệu :

Trong Linux, hệ thống tệp được tổ chức thành một cấu trúc cây với thư mục gốc (“/”) là điểm khởi đầu. Mỗi thư mục trong cấu trúc này có chức năng và mục đích riêng, giúp hệ điều hành và người dùng quản lý dữ liệu, cài đặt phần mềm và tài nguyên một cách hiệu quả.

Hệ thống file trong Linux

• Trong hệ thống Linux, tất cả đều được cấu hình và coi như là file. Không chỉ bao gồm file text, ảnh, các chương trình biên dịch mà còn cả các thư mục, phân vùng và drive thiết bị phần cứng đều được hệ thống nhìn nhận như một file.
• Tất cả các file và thư mục đều xuất hiện trong thư mục root, kể cả khi các thư mục còn lại được lưu trong các thiết bị vật lý khác nhau (trên ổ cứng khác, hoặc trên ổ cứng của máy tính khác)
• Với nhân Linux, hệ thống file là phẳng. Nghĩa là – nó không là một cấu trúc phân cấp, phân biệt giữa các thư mục , tệp tin, hoặc các chương trình. Thay vào đó, kernel sử dụng khái niệm inode để đại diện cho từng file.
• Mỗi inode chứa thông tin về một file bao gồm: số inode của nó (nhận dạng duy nhất trong hệ thống), các chủ sở hữu và nhóm liên kết với file, loại file (file thông thường, hay file link liên kết hay thư mục, …), quyền truy cập file, thời gian tạo file, kích thước tệp tin và địa chỉ nơi mà file được lưu trữ.
• Dùng câu lệnh ls -li để xem thông tin một inode:

• Khi liệt kê các inode, dùng lệnh ls, khi đó thông tin các inode được liệt kê ra và phân biệt các kiểu của inode theo màu. Sau đây là một số cách phân biệt kiểu file qua màu:

Cấu trúc thư mục trong Linux

Linux quản lý hệ thống trên một “hệ thống tệp tin” duy nhất, bắt đầu ở gốc là thư mục root (/) đây là thư mục ở cấp cao nhất. Cấu trúc cơ bản của hệ thống Linux như sau:

Trong đó:

• / : là thư mục root, nơi mở đầu logic cho hệ thống file của Linux. Mọi đường dẫn tuyệt đối của bất kì file nào đều bắt đầu từ /. Thư mục / chứa toàn bộ hệ điều hành. Chỉ có người dùng root mới có quyền truy cập và thay đổi trong thư mục này. (phân biệt giữa / và /root)
• /bin: User binaries – thư mục lưu trữ các file nhị phân chương trình thực thi của người dùng như: pwd, cat, cp, …
• /sbin: Chứa đựng các file thực thi dạng nhị phân của các chương trình cơ bản giúp hệ thống hoạt động. Các chương trình trong /sbin thường được sử dụng cho mục đích là duy trì và quản trị hệ thống => dành cho người dùng admin quản trị hệ thống – người dùng root hoặc superuser.Một số chương trình trong thư mục này như: init, iptables, fdisk, …
• /boot: boot loader file – Chứa các tệp tin khởi động và cả nhân kernel là vmlinuz.
• /dev: Các file thiết bị – nơi lưu trữ các phân vùng ổ cứng, thiết bị ngoại vi như usb, ổ đĩa cắm ngoài hay bất cứ thiết bị nào được gán vào hệ thống.
  • Các hard drive thường được mount tại thư mục /dev/sda , usb mount trong /dev/sde ; các phân vùng trên ổ địa được phân ra /dev/sda1, /dev/sda2…
• /etc: Chứa file cấu hình cho các chương trình hoạt động. Chúng thường là các tệp tin dạng text thường. Chức năng gần giống “Control panel” trong Windows. Các cấu hình trong /etc thường ảnh hưởng tới tất cả người dùng trong hệ thống.Trong /etc còn chứa các shell scripts dùng để khởi động hoặc tắt các chương trình khác. Ví dụ: /etc/resolve.conf, sysctl.conf, …
• /home: thư mục chứa các file cá nhân của từng user.
• /lib: Chứa các file library hỗ trợ cho các file thực binary. Mỗi khi cài đặt phần mềm trên Linux, các thư viện cũng tự động được download, và chúng hầu hết được bắt đầu với lib*.. Đây là các thư viện cơ bản mà Linux cần đề làm việc. Không giống như trong Windows, các thư viện có thể chia sẻ và dùng chung cho các chương trình khác nhau. Đó là một lợi ích trong hệ thống tệp tin của Linux.
• /media: Chứa thư mục dùng để mount cho các thiết bị có thể gỡ bỏ, di chuyển khỏi hệ thống được như CDROM, floppy, …
• /mnt: Chứa các thư mục dùng để system admin thực hiện quá trình mount. Như đã nói, hệ điều hành Linux coi tất cả là các file và lưu giữ trên một cây chung. Đây chính nơi tạo ra các thư mục để ‘gắn’ các phân vùng ổ đĩa cứng cũng như các thiết bị khác vào. Sau khi được mount vào đây, các thiết bị hay ổ cứng được truy cập từ đây như là một thư mục. Trong một số hệ điều hành, các ổ đĩa chưa được gắn sẵn vào hệ thống bởi fstab sẽ được gắn ở đây.
• /opt: Tên thư mục này nghĩa là optional (tùy chọn), nó chứa các ứng dụng thêm vào từ các nhà cung cấp độc lập khác. Các ứng dụng này có thể được cài ở /opt hoặc một thư mục con của /opt
• /proc: Chứa đựng thông tin về quá trình xử lý của hệ thống.Đây là một pseudo filesystem chứa đựng các thông tin về các process đang chạy.Đây là một virtual filesystem chứa đựng các thông tin tài nguyên hệ thống.Ví dụ: /proc/cpuinfo cung cấp cho ta thông số kỹ thuật của CPU. Để xem dùng lệnh cat: $cat /proc/cpuinfo
• /root: Thư mục home của người dùng root.
• /tmp: Thư mục lưu trữ các file tạm của hệ thống và các user. Các file lưu tại đây sẽ bị xóa khi hệ thống khởi động lại.
• /usr: Chứa các file binary, library, tài liệu, source-code cho các chương trình.
  • /usr/bin chứa file binary cho các chương trình của user. Nếu như một user trong quá trình thực thi một lệnh ban đầu sẽ tìm kiếm trong /bin, nếu như không có thì sẽ tiếp tục nhìn vào /usr/bin. Ví dụ một số lệnh như at. awk, cc…
  • /usr/sbin chứa các file binary cho system administrator. Nếu như ta không tìm thấy các file system binary bên dưới /sbin thì ta có thể tìm ở trong /usr/sbin. Ví dụ một số lệnh như cron, sshd, useradd, userdel
  • /usr/lib chứa các file libraries cho /usr/bin và /usr/sbin
  • /usr/local dùng để chứa chương trình của các user, các chương trình này được cài đặt từ source. Ví dụ khi ta install apache từ source thì nó sẽ nằm ở vị trí là /usr/local/apache2
• /var: Chứa đựng các file có sự thay đổi trong quá trình hoạt động của hệ điều hành cũng như các ứng dụng. Ví dụ:
  • Nhật ký của hệ thống /var/log
  • database file /var/lib
  • email /var/mail
  • Các hàng đợi in ấn: /var/spool
  • lock file: /var/lock
  • Các file tạm thời cần cho quá trình reboot: /var/tmp
  • Dữ liệu cho trang web: /var/www
• /srv: Chứa dữ liệu liên quan đến các dịch vụ máy chủ như /srv/svs, chứa các dữ liệu liên quan đến CVS.

Kết bài

Hiểu rõ cấu trúc thư mục trong Linux không chỉ giúp bạn quản lý hệ thống hiệu quả hơn mà còn tăng cường khả năng bảo mật và tối ưu hóa hiệu suất làm việc. Mỗi thư mục trong Linux đều có nhiệm vụ riêng, giúp hệ điều hành hoạt động mượt mà và ổn định. Dù bạn là người mới làm quen với Linux hay là một quản trị viên hệ thống chuyên nghiệp, nắm vững cấu trúc thư mục sẽ là nền tảng quan trọng để sử dụng hệ điều hành này một cách hiệu quả và thành công.